Para pembaca yang budiman, dalam beberapa kali kesempatan saya menerima undangan untuk menghadiri “Partangiangan Paborhathon”.
Apakah yang dimaksud dengan Partangiangan Paborhathon ?. Biasanya acara ini dilaksanakan ketika putera atau puteri dari suatu keluarga akan melangsungkan pernikahan dimana pemberkatan nikah dan pesta unjuk (pesta adat pernikahannya) tidak dilaksanakan didaerah dimana mereka berdomisili, sebagai contoh sebut saja keluarga mempelai perempuan berdomisili di Tangerang, namun ternyata pihak mempelai pria berdomisili di Medan sehingga pemberkatan nikah dan ulaon unjuk ( pesta pernikahan) dilaksanakan di Medan. Oleh karena itu usai Martumpol (Ikat Janji) di Tangerang maka dilaksanakan kegiatan “Partangiangan Paborhathon atau lazim juga disebut Mangido Tangiang”. Intinya adalah pihak keluarga memohon doa restu dari dongan tubu, dongan sahuta, ale-ale dan juga pihak Hulahula, Tulang, Bona Tulang, Tulang Rorobot agar perjalanan mereka dan ulaon adat yang akan digelar di Medan berjalan baik, tidak ada halangan dan rintangan.
Apakah kegiatan “Partangiangan Paborhathon atau Mangido Tangiang” ini masuk kategori adat ?. Menurut hemat saya tidak, namun lebih kepada bentuk penghormatan dan menjembatani kepada semua pihak karena tidak memungkinkan bagi semua pihak dapat menghadiri Pemberkatan Nikah dan Ulaon Unjuk nantinya.
Jika demikian halnya seperti apakah kegiatan tersebut dilaksanakan ?
- Setelah Martumpol (Ikad Janji di gereja) langsung dilaksanakan kegiatan Mangido Tangiang Paborhathon, mengenai tempat bisa saja di aula gereja, gedung ataupun di rumah. Biasanya undangannya undangan Partumpolon namun didalam undangan tersebut disebutkan setelah selesai Partumpolon dilanjutkan dengan kegiatan Mangido Tangiang Paborhathon.
- Jika kebetulan tidak ada kegiatan martumpol (Katholik, GKI, GPIB dan gereja lainnya) maka pihak keluarga telah menentukan hari tersendiri dan membuat undangan khusus.
Pelaksanaannya (Partording ni Ulaon).
Sepanjang yang saya amati ada beberapa versi yang dilakukan oleh beberapa keluarga khususnya di JABODETAEK ini.
Untuk memudahkan pemahaman pembaca, berikut kami sertakan salah satu contoh kegiatan yang baru saja kami hadiri.
Martumpol borunami (putri dari kel. B. Sitorus/D.br Silalahi – Parompuon Op. Raup – Raja Dori , domisili Pondok Alam Permai Pasar Kemis) yakni:
Elis Kris Tabel br Sitorus, SE
dohot oroanna
Hendra Roy Manurung, SE
Putera dari lae kami P. Manurung/ T. br Sitorus (+)/ L. br Pasaribu (Jalan Raya Menteng – Medan)
Partumpolon i dipatupa di HKBP Tangerang Kota pada hari Sabtu 05 Januari 2013 pukul 10:00 Wib.
Setelah Martumpol selesai dilanjutkan dengan kegiatan Mangido Tangiang Parborhathon dari dongan tubu, dongan sahuta, ale-ale dan juga pihak Hulahula, Tulang, Bona Tulang, Tulang Rorobot.
Urutan kegiatan yang dapat kami sampaikan sbb:
Protokol Raja Sitorus (laos sian Parompuon Op. Raup) :
Manjou Dongan Tubu (namarhaha maranggi, boru, bere – pomparan ni ompunta Raja Sitorus) asa masuk ma tu aula HKBP Tangerang Kota -Tanah Tinggi Tangerang.
Dung masuk sude pomparan ni Raja Sitorus, di uduti ma manjou Raja ni Dongan Sahuta, Ale-ale, dung i Hulahula Raja Silalahi dohot uduranna, Tulang Raja Sirait dohot uduranna, Tulang Rorobot Raja Pasaribu dohot uduranna, Hulahula namarhaha maranggi Raja Sirait dohot uduranna.
Dung singhop sude masuk diuduti ma Raja Sitorus pasahathon tudu-tudu ni sipanganon tu Hulahula, dialusi Hulahula Raja Silalahi marhite na pasahat dengke.
Dung singhop marsijalangan diuduti ma marsipanganon.
Simpul marsipanganon marsisisean songon na somal diangka namarsisisean.
Pande Hata ni Raja Silalahi:
Manungkun taringot tu partording ni Tudu-tudu Sipanganon.
Protokol Raja Sitorus
Mangalusi sungkun-sungkun ni Hulahula Raja Silalahi taringot tu partording ni parjambaron na masa di Raja Sitorus.
Dungi marsipasangapan ma Raja Sitorus namarhaha maranggi, dipasahat panghataion tu anggidoli Raja Boltok dungi dipasahat Raja Boltok ma asa hahadoli Raja Pane asa nasida ma namangalusi sungkun- sungkun ni Hulahula Raja Silalahi. (pembaca yang budiman, nanti silahkan baca komentar dan tanggapan saya pribadi tentang hal ini).
Pande Hata Sitorus (Hahadoli Raja Pane)
Nunga mangarade hami Rajanami laho mangalusi sungkun-sungkun ni Raja i.
Pande Hata Raja Silalahi
Manungkun Pande Hata Raja Sitorus diama nanaeng sitaringotan jala aha ma ulaon na naeng siulahonon ni Raja Sitorus umbahen na digokhon dohot di jou Hulahula dohot horong ni Tulang.
Pande Hata Sitorus (Hahadoli Raja Pane)
Patoranghon sangkap na naeng Pahutahon Boru , naeng marhamulian borunami bere/pahompu ni Raja i ima si Elis Kris Tabel br Sitorus dohot oroanna berenami na naeng hela nami Hendra Roy Manurung. Siala pamasumasuon dohot Pesta Unjuk dipatupa di Medan, marhite parpunguan on mangido tangiang hami sian saluhut hamu nahuparsangapi hami Hulahula, Tulang, Tulang Rorobot, Hulahula namarhaha maranggi suang songoni nang Raja ni Dongan Sahuta, Ale-ale dohot Raja ni Dongan Tubu, asa boan hamu di tangiang muna, boru nami suang songoni bona ni hasuhuton nami asa diramoti Tuhan dipardalanan tu Medan dipadao angka abat-abat jalan denggan singhop mardalan ulaon pamasu-masuon dohot pesta unjuk di ari Sabtu 19 Januari 2013 nanaeng ro.
Pande Hata Raja Silalahi
Songon i ma dihita horong ni Hulahula dohot Tulang nunga tangkas dihatahon pamoruonta sangkap dohot pangidoan nasida ima namangido Tangiang nasida laho Paborhathon nasida dinalaho pahutahon boru nasida ima ibeberenta/ pahompunta. Asa on tapasahat ma angka hata nauli hata pasupasu marhite tangiang tu Amanta Debata. On pe dos ma rohanta hami Hulahula Raja Silalahi ma pargomgom, asa partingkian on parjolo tu Tulang Rorobot Raja Pasaribu.
Tulang Rorobot Pasaribu:
Mandok hata, dungi diuduti
Tulang Raja Sirait (ala sada do nasida dohot Hulahula namarhaha maranggi Raja Sirait).
Mandok hata , sidung Tulang Raja Sirait diuduti:
Hulahula Raja Silalahi,
Mandok hata laos nasida ma paampuhon tu Raja Sitorus.
Pande Hata Sitorus (Hahadoli Raja Pane)
Mauliate ma Raja name, taruli hami diangka hata na uli na denggan, pasupasu ni Raja i marhite tangiangmuna tu Amanta Debata.
On pe songon patujolo ni pangampuon nami dohonon ma antong:
tingko ma inggir inggir ,bulung nai rata rata , hata pasu gabe naung pinasahat ni Raja i, sai pasauthon ma amanta Debata.Songon i ma jolo na boi hupasahat hami, taringot tu pangampuion sahali mangampu ma hami annon Rajanami.
Saonari sahat ma partingkian on tu hamu Ale-ale dohot Raja ni Dongan Sahuta.
Dongan Sahuta Parsahutaon Perumahan Alam Permai (Purati)
Mandok hata dungi pasahat ulos sian punguan sipasahaton ni hasuhuton di pesta unjuk di Medan, suang songoni parbue ni holong (ditabe ma hasuhuton) songon sikkat ni ulos manang naginoaran ulos tinonun ni ama.
Simpul i diuduti ma tu:
Pomparan ni Raja Sitorus namaringanan di Tangerang.
Mandok hata dungi pasahat ulos sian punguan sipasahaton ni hasuhuton di pesta unjuk di Medan, suang songoni parbue ni holong (ditabe ma hasuhuton) songon sikkat ni ulos manang naginoaran ulos tinonun ni ama.
Dungi diuduti ma tu:
Punguan Parompuon Op Raup se JABODETABEK
Mandok hata dungi pasahat ulos sian punguan sipasahaton ni hasuhuton di pesta unjuk di Medan, suang songoni parbue ni holong (ditabe ma hasuhuton) songon sikkat ni ulos manang naginoaran ulos tinonun ni ama.
Hasuhuton
Mangampu ma Bona ni Hasuhuton.
Manutup Parpunguan
Simpul mangampu Bona ni Hasuhuton, Mardos ni roha ma Hulahula Raja Silalahi dohot haha parhundul nasida, Tulang Raja Sirait, sian dos ni roha nasida Raja Sirait ma manutup marhite tangiang.
Simpul ma ulaon i.
Komentar dan tanggapan pribadi saya atas ulaon tersebut diatas.
- Nahuboto jala panuturion ni natua-tua, sasintongna Hasuhuton Raja Dori do marsiadopadopan jala annon marsisesean dohot Hahadoli Raja Pane + Anggidoli Raja Boltok. Patariashonon ni Protokol ma tu Hahadoli dohot Anggidoli sangkap dohot ulaon siadopan ni nasida. Nantoari di ulaon i Sitorus marsiadopan dohot Hulahula Silalahi, ala bage marmeja gabe hira di pesta unjuk paranak dohot hulahulana marsiadopan.
- Tudutudu sipanganon jambar na niadopan seperti halnya ulaon Tonggo Raja atau Marria Raja. Ndang adong na pasahat dengke.
- Hulahula ndang pasahat dengke (tidak ada kewajiban pasahat dengke) ai haduan di ualon i di Medan ,mamboan dengke do Hulahula di ulaon pesta unjuk, nata pe mungkin ndang par Jabodetabek on ala di Medan do ulaon i. (Nantoari gabe humalaput ma hami mambahen dengke ni Hulahula ai so diparade hian).
- Parjolo ma namardongan tubu mandok hata/pasahat tangiang, dungi dongan sahuta, ale-ale, dipasahat ma partingkian tu Tulang Rorobot Pasaribu, Tulang Sirait, Hulahula Silalahi ma pargomgom laos paampuhon. Laos pintor Mangampu ma hasuhuton.
- Molo diulaon sinantoari songon na hugorithon hami diginjang, sude dongan tubu, dongan sahuta dohot ale-ale gabe pangampu. Hape nasida pe Raja Naginokhon do. Sasintongna di ulaon sisongon on pangampu holan Bona ni Hasuhuton do alana holan tu nasida do sude hata nauli hata nadenggan/ pasupasu marhite tangiang i. Air goarna pe mangido tangiang paborhathon, jadi sude na ginokhon si partangiang do (pemberi doa berkat).
- Na mangihut molo songon na diulahon sinantoari ingkon mardalanma 3 parjambaron ima : Jambar Hata, Jambar Juhut dohot Jambar Parbagianan manang Ringgit sitio soara. Aturanna ba mardalan hian ma pinggan panungkunan suang songoni di angka olop-olop manang pasituak natonggi ni angka horong ni Hula-hula dohot Tulang, hape so adong mardalan pasituak natonggi.
- Protokol : ala adongdo hami pomparan ni Raja Dori diulaon i, ahu sandiri St. Sampe Sitorus (Pomparan Raja Mandidang), anggidoli St. Daulat Sitorus (Pomparan Raja Silamosik), dohot anggidoli pomparan Runggu Malela na so apala hasuhuton (Pomparan Op. Raup), sasintongna protokol di ulaon i dipasahat ma tu hami, asa hami ma mardos ni roha ise na gabe protokol. Nian sian panghataion dohot Bona ni Hasuhuton hahadoli B. Sitorus/ br Silalahi, nunga ditodo nasida asa ahu na gabe protokol. Nang pe songon i mauliate ma di Tuhanta nunga mardalan ulaon i, nang pe antar marasing sian konsep naung huhatai hami dohot hahadoli St. Rindu Sitorus (Pane – Parsambilan) dohot hasuhuton.
Tabe mardongan tangiang,
St. Sampe Sitorus/br Sitanggang (A. Hitado Managam Sitorus)
Horas di Hahadoli St.Sampe Sitorus. Satolop do au di tording ni ulaon ” TANGIANG BORHAT” na pinajojor ni haha doli.
Ringkasna ”
1. Protokol manggora..sude tutur asa masuk: Dongan tubu, Boru/Bere/Dongan Sahuta, Aleale, Hulahula/Tulang..Pangula ni Huria.
2. Huhuasi sian Protokol, mangalap hata taringot tu tudu tudu ni Sipangan on,
somalna satolop do sude..jambar niadopan do na pinatupa ni suhut. Jala ndang pasahat dengke hulahula/tulang na ro di si.
3. Tangiang mangan./hata ni sipanganon.
4. Protokol..marhuhuasi..asa marsisisean na mardongantubu.somalna sirambe manis ma..(to the point)…jala sintuhu na ditariashon tu Hula/hula,tulang.
5. Pasahat hata nauli/na mardongan tubu/punguan/dongan sahuta,Pangula ni Huria, horong ni sude tulang, molo tung adong hula hula na marhahaanggi/manjae, pargomgom ma hula hula, jala laos di tingki i ma dipasahat be molo tu suhut, hombar tu kedudukan ni partuturon aha sipashaton/titipan.
6. Hulahula paampuhon tu suhut,
7.Suhut mangampu.
8.Pasahat jambar Suhut.
9.Tangiang Panutup sian Hulahula/Marsitabian.
Sungkun sungkun Haha doli: Tar boha do posisi ni Paranak, na ro tingki martumpol tingki i…tong do andehonon hata tu nasida..?. Dapotan jambar juhut do nasida. Boha muse ma molo ro dongan sahuta,hulahula nasida dohot tu ulaon i dung sidung martumpol….Hape gokhon ni parboru do ulaon Mangido Tangiang Borhat.
Mauliate / B. Hutajulu (Op.Si Daniel Doli),Pemerhati/pelaksana adat.
Horas ma tutu di amanguda Op. Si Daniel Hutajulu. Mauliate amanguda nunga didulo uda partungkoan on.
Taringot tu sungkunsungkun ni uda tarsongon on ma indok rohangku.
Somalna diulaon Mangido Tangiang Borhat na pinatupa ni Parboru, dung sidung partumpolon ndang parsidohot Paranak suang songon i nang Hulahula nasida dohot dongan sahuta na (nunga pintor mangantusi nasida di si alan tontu ndang adong gokhon ni Parboru tu nasida).
Somalna pintor mulak do nasida ai tong do patupaon nasida ulaon sisongoni (mangido tangiang borhat) ala so di luat i pesta unjuk. Molo tung pe ndang dipatupa paranak ulaon mangido tanging borhat, tong do ndang parsidohot nasida di ulaon Mangido Tangiang na pinatupa ni Parboru, jadi manigor mulak do nasida.
(Dos do nangkokna nang tuatna, molo Paranak do napatupahon ndang parsidohot Parboru)
Alai nang pe songoni hatiha manggora Protokol asa masuk tu inganan, ba tong do denggan molo digorahon Paranak, ai tong do horong ni boru nasida. Somalna ndang “barani” dope paranak mandohoti ulaon i alana dirajumi nasida ndang talup nasida mandohoti ulaon i, ala ndang tung hantus dope (belum sah secara adat) nasida gabe boru ni Parboru i.
Asing ma molo nunga boru hian nasida (isarana na marboru ni Tulang do anak na i). Molo songon i ba talup do nasida mandohoti jala jambar ni boru do tong tu nasida ( saparjambaran do nasida dohot boru ni suhut Parboru).
Taringot tu angka hata ndang pala andehonon (ondolhonon secara khusus) tu nasida alai di tingki na mandok hata ba laos digorahon ma. Isarana Hulahula ni Parboru ndung naeng sidung mandok hata na mandok hata, andorang so diujung didok ma hatana: Suang songon i ma nang dihamu ibeberenami keluarga Manurung, rap martangiang hita asa tongtong dibagasan dame hamu namarhula boru, dipadao Tuhanta angka abat-abat, tiur jala renta mardalan ulaon i dibagasan las ni roha. Marhite i antong marsangap ma Tuhanta. (Dung i diujungi ma hatana).
Tarsongon i ma na boi hupaandar amanguda. Songon naposo parsiajar iba.
songon na so somal do di hami di pontianak.. ulaon paborhathon.. amang boru… dibaen songin non
Horas Tulang, di Jabodetabek nunga somal diulahon songoni alana Ulaon dihitaan hape Parboru par Jakarta jadi di ulaon Mangido Tagiang Paborhathon on ma angka sisolhot pasahat sipasahatonna (isarana ulos manang singkat ni ulos).
mauliate ma amang di panorangion muna , gabe manamba parbinotoan, ima hinauli ni adat budaya yang sangat berakhlak dan bermoral sian suku Batak, horas mauliate.
Hahadoli , parbue ni holong ni dongantubu, boru,bere,dongan sahuta,sapunguan isara tumpak na patut do dipasahat?. Jala parbue ni holong ni Hulahula, Tulang,na patut do dipasahat sorting, asa diuloshon diulaon unjuk marhite dongantubu ni Hulahula na di Medan.? Mauliate.
mauliate ma di naung adong songon panuturion tu ulaon mangido partangiangan borhat-boton na naneng marhasohotan sian hamu natua-tua nami panurat.
alai manungkun majolo au, bohado parroni horong ni hula-hulan dohot tulang,mamboan sipirnitondi do? mauliate
Hira songoni nama nuaeng on Raja Sitorus, sibahen bahenna nama ulaon i. Dia ma toho adong hula2 pasahat dekke di ulaon sisingoni. Sian dia dalanna.